DİSLEKSİ NEDİR?

Disleksi, kişinin zekâsı ve diğer duyu organlarındaki aksaklıklarla ilgili değildir.

Disleksi, dil temelli öğrenme bozukluğudur. Kişinin öğrenme performansını düşürür. Birey kelimeleri tanımada zorlanır. Özellikle (d) harfi ile (b) harfini karıştırır. Disleksi olan çocuklarda okuma ve yazma güçlüğü olur. Beyin, yazılı metinleri çözümlemede zorlanır. Harfleri, heceleri ve kelimeleri akıcı ve doğru olarak tanıyamaz. Bu durumda kişinin akademik başarısı düşer, okuması ve yazması olumsuz etkilenir.

Disleksi çoğunlukla okul çağında belirti vermeye başlar. Gereken destek verilmez ve uygun stratejiler uygulanmazsa ömür boyu sürer. Yaşam boyu süren disleksi, tıpta gelişimsel disleksi terimiyle tanımlanır.

Disleksi, kişinin zekâsı ve diğer duyu organlarındaki aksaklıklarla ilgili değildir. Genetik fonksiyonların payı olan disleksinin net bir tedavisi yoktur. Çocuğa uygulanan eğitim yöntemleri, disleksi testleri ve uzman yönlendirmeleriyle, sorun minimuma indirilebilir.

Disleksi Neden Olur?

Farklı kelimelerin birbirinden farklı oluşunu sağlayan beyindeki küçük konuşma birimleridir. Bu beyin fonemlerinde meydana gelen yetenek kayıplarının disleksiye neden olduğu düşünülmektedir. Dislekside bir beyin hasarı veya zeka erozyonu söz konusu değildir. Ancak gebelik döneminde bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyen sebeplerin olması ve ailede disleksi öyküsü bulunması disleksiyi tetikleyen nedenler arasındadır. Ayrıca annenin alkol ve sigara tüketimi ve enfeksiyon riski taşıması da etken sebeplerden biridir.

Disleksi Belirtileri Nelerdir?

Disleksi, genellikle okul çağındaki çocukların okuma ve yazmalarında yaşadıkları sorunlarla fark edilir. Disleksisi olan çocuklar, okuma, yazma konusunda akranlarından gerisinde kalmaları ile dikkat çeker. İlk defa öğretmenlerin ilgisini çeken bozukluklar, süreç içinde okuduğunu anlayamamak gibi semptomların eklenmesiyle netlik kazanır.

Disleksi Olan Çocuğun Özellikleri Nelerdir?

Disleksi olan çocuklar diğer çocuklara kıyasla daha zeki ve görsel zekaları daha fazla gelişmiştir. Zeki çocuklardır. Normal çocuklar, kelimelerle düşünürler. Disleksili çocuklar görsel düşünürler. Eğitimlerinde görsel doneler daha etkilidir. Yüksek sesle kitap okumayı sevmezler. Ezber yapmakta zorlanırlar.

Tipik Disleksi Belirtileri Şunlardır.

⦁ Akranlarına göre konuşmaya daha geç başlarlar.

⦁ Duyduklarını anlamada ve zihinde işlemede zorlanırlar.

⦁ Olayları sırasıyla hatırlamada sorun yaşarlar.

⦁ Bilinmeyen bir kelimeyi geç telaffuz ederler.

⦁ Herhangi bir hikayeyi veya olayı özetleyemezler.

⦁ Okuma ve yazmaları yavaştır.

⦁ "d,b" veya "p,q" gibi benzer şekillere sahip harfleri ilişkilendirememek.

Disleksi şüphesi olan çocuklar doktora götürülmelidir. Erken teşhis tedaviyi olumlu etkiler. Tanı koymada çeşitli disleksi testleri ve özel çalışmalar yapılır. Uzman doktor, tüm bu çalışmalar neticesinde tanı koyar.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

Disleksi Çeşitleri Nelerdir?

Başlıca disleksi türleri şunlardır:

Birinci Tip (kalıtsal) Disleksi:

Dislekside en yaygın olarak görülen tür birincil türdür. Birincil tip kalıtsaldır, yaşam boyu devam eder.

İkinci Tip (gelişimsel) Disleksi:

Anne karnında gelişmekte olan bebek, 8. haftalık olana kadar geçen ve temel organların gelişmeye başladığı embriyonik dönemden sonra fetal döneme girer. Fetal döneme giren fetüsün beyin gelişiminin erken dönemlerinde başlayan disleksi yaş ilerledikçe azalır.

Travma Tipi Disleksi:

Travma tipi disleksi, beynin okuma ve yazmayı kontrol eden bölgesinde vurma, çarpma gibi olaylarla meydana gelen yaralanmalarla oluşan disleksi türüdür.

Yüzey Disleksi:

Sözcüklerin tanınması ve yazılmasında sorun yaşanan disleksi türüdür.

Görsel Disleksi:

Görsel dislekside beyin, gözlerle görülen objelerin resmini tam olarak alamaz.

Fonolojik Disleksi:

Buradaki sorun, bir kelimeyi oluşturan tek tek sesleri tanımlamakla birlikte gelir. Okumada sesler önemlidir. Çocuklar okumaya kelimelerin kodunu çözmekle başlarlar. Bu nedenle anaokullarındaki çocuklara 4 ila 6 yaşları arasında kod çözme becerileri kazandırılır.

Bu aynı zamanda okul öncesi eğitimlerine başlanma dönemidir. Bu dönemde, fonemik farkındalık müfredata alınarak uygulanır. Anaokullarında bu tür sorunları olan çocuklara özel eğitimler verilir. Eğitmenleri genellikle öğrencilerin harflerin seslerini tanımlamalarına yönelik egzersizler yaptırarak çocuklara okuma başarıları için bir temel oluştururlar.

Disleksi olan çocuklar, farklı davranışlar sergilerler. Bu çocuklara sevgi, şefkat ve sabırla yaklaşmak gerekir. Öfkeli davranışlar durumu daha da ağırlaştırır.

Disleksi Nasıl Teşhis Edilir?

Disleksi teşhisinde laboratuvar tahlilleri yapılmaz. Disleksi teşhisi karmaşık bir olaydır. Çok çeşitli testler yapılarak çocuğun becerilerini kısıtlayan faktörlerin olup olmadığı araştırılır. Okuma, yazma ve dil becerileri ve çocuğun ruhsal yapısı araştırılır. Yapılan testlerin sonucuna göre hastalığa tanı konur.

Disleksi Testi Aşağıdaki Konuları Kapsar.

⦁ Yabancı kelimeleri seslendirerek okumak. (Kod çözme)

⦁ Sözlü dil becerileri.

⦁ Akıcı okuma.

⦁ Okuduğunu anlama.

⦁ Yazılımı geliştirme.

⦁ Kelime bilgisi.

⦁ Kelimeleri tanıma.

Disleksi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Disleksi tedavisinde kullanılan bazı özel yöntemler vardır. Çeşitli teknikler ve stratejiler uygulanır. Uzman öğretmenler, çocuklardaki disleksi türüne göre öğretim yöntemleri seçerler. Bir üniteyi işlerken, çocuğun başarısını amaçlayan metotlar uygularlar.

Disleksiye eşlik eden psikolojik rahatsızlıklar varsa, bunların tespiti ve tedavisi çok önemlidir. Tedavide, disleksinin türü, şiddeti, tedaviye başlama zamanı ve tedavinin kalitesi çok önemli faktörlerdir, Çocuğun başarısını etkileyer.

Disleksi Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

⦁ Disleksi çocuğun beyin fonksiyonları bazı yazı tiplerini tanımaz. Çocuğun hangi yazı tipini daha kolay tanıyabiliyorsa eğitiminde o tip yazı kullanılır.

⦁ Artikülasyon problemi yaşayan çocuklar, konuşma seslerini doğru veya tam üretemezler, Çocuk, üretemediği “g, r” gibi harflerin yerine kullandığı “d,y” harflerini her zaman aynı şekilde kullanır, "Kedi" yerine "Tedi," resim" yerine "yesim" gibi yanlış sesler üretirler. Bu durumlarda dil terapisi yapılır. En küçük ses birimlerine ayırma metodu uygulanarak fonemik farkındalık geliştirme çalışmaları yapılır. Çocuğun zorlandığı kelimeler tekrar yaptırılarak pratik kazanmaları sağlanır.

⦁ Yazılı veya sözlü kelimeler, resimler, objeler eşliğinde çoğul duyusal çalışmalar şeklinde öğretilir.

⦁ Bazı hallerde disleksili çocuklara bireysel veya gruplar halinde özel eğitim verilir. Uzman eğitimciler tarafından seçilen özel metotlar ve terapiler uygulanır.